از طرح دوفوریتی ملی شدن صنعت نفت تا طرح های دوفوریتی مجلس نهم

طرح فوریتدار یک دو سه به ترتیب به معنای طرح هایی هستند که در صورت تصویب طرح یک فوریتی در صحن علنی بلافاصله به کمیسیون مربوطه رفته و خارج از نوبت در کمیسیون بررسی خواهد شد و سپس به صحن علنی مجلس خواهد آمد. تصویب طرح دو فوریتی به معنای این است طرح دو فوریتی در بیست و چهار ساعت آینده باید در صحن علنی مطرح شود و نیازی به رفتن به کمیسیون مربوطه نیست. طرح سه فوریتی به معنای از دستور کار خارج کردن سایر طرح های در دستور کار جلسه است و در دستور قرار گرفتن طرح سه فوریتی است.
در عرف قانون گذاری مجالس دنیا، بخصوص کشورهایی که سابقه طولانی در قانون گذاری دارند طرح های دو و سه فوریتی مخصوص شرایط جنگی یا مسائل فوق العاده سرنوشت ساز در آینده حیات سیاسی یک کشور است و طرح های یک فوریتدار معمولا درباره به خطر افتادن منافع ملی و حیاتی مورد استفاده قرار می گیرد.
ارائه طرح های دو فوریتی جنجال برانگیز برای اولین بار در صحن علنی مجلس از مجلس ششم شورای اسلامی به بعد به یک رویه ناهنجار تبدیل شده است.
در مجلس ششم نمایندگان با ارائه طرح دو فوریتی اصلاح قانون مطبوعات و افزایش اختیارات قانونی رئیس جمهور وقت که به طرح های دو قلوی نمایندگان اصلاح طلب معروف شد، و با حکم حکومتی رهبر معظم انقلاب اسلامی از دستور کار مجلس شورای اسلامی خارج شد که با استعفای دسته جمعی نمایندگان مجلش ششم روبه رو شد گفتمان حاکمیت دوگانه به همین بهانه تا پایان جریان اصلاحات به گفتمان غالب جامعه تبدیل شد.
این رویه نه تنها در مجلس های هشتم و نهم ادامه یافت، بلکه شکلی تصاعدی به خود گرفت. جنجال برانگیزترین طرح دوفوریتی در مجلس هشتم به موضوع وقف اموال دانشگاه آزاد اسلامی مربوط بود. طرحی که بر خلاف توصیه رهبر انقلاب به صحن علنی مجلس آمد.

این رویه ناهنجار در مجلس نهم در حالیکه کمتر از 9 ماه از آغاز به کار آن می گذرد بسیار قابل تامل است.
نمونه های فراوانی از ارائه طرح های دوفوریتی در صحن علنی مجلس نمایانگر عملکرد التهاب آفرین و بحران زا در فضای سیاسی کشور بعد از تجربه 34 سال از تمرین موفق قانون گذاری در کشور، بسیار پرمعنا و قابل تامل است.

حمید رضا ترقی که سابقه چند دوره نمایندگی مجلس شورای اسلامی را دارد در گفتگو با شبکه ایران از علل این افزایش غیر منطقی طرح های دوفوریتی اظهار می کند: تحلیل من این است که نمایندگان مجلس نهم به دنبال القای بحران در کشور هستند و تلاش می کنند مانع ایجاد کنند و با سوزن بانی مکرر در حرکت اجرایی کشور اخلال ایجاد کنند و هم دنبال بر خوردهای سیاسی با دولت هستند.
وی با یادآوری دوران ریاست جمهوری خاتمی خاطر نشان ساخت: در آن موقع اصطکاک دولت با مجلس زیاد بود ولی چنین روشی را در مجلس دنیال نمی کردیم و لوایح و طرح هایی که می آمد سعی می کردیم زمان لازم برای بررسی کارشناسانه در کمیسیون ها را فراهم کنیم و اینگونه نبود که فورا به یک تصمیم برسیم

وی با اشاره به توصیه رهبر معظم انقلاب در ابتدای کار مجلس نهم به مجلس مبنی بر اصلی و فرعی کردن مسائل مهم کشور و پرداختن به مسائل مهم کشور، شاهد هستیم متاسفانه کمتر مورد دقت و توجه مجلس قرار گرفته است. همچنین تاکید معظم له به نمایندگان مجلس نهم مبنی بر اینکه قانون باید به شکلی وضع بشود که قوه مجریه بتواند آنرا اجرا بکند که به نظر می رسد در این نوع شیوه قانون گذاری خیلی به آن توصیه ها توجه نشده است.
اهمیت بی بدیل قوه مقننه جهت بر خورداری از ظرفیت های وی‍ژه قانون گذاری که قانون اساسی برای آن در نظر گرفته است جلوگاه اهمیت بسیار بالای اعتماد نظام مقدس جمهوری اسلامی به منتخبین ملت است که بارزترین نماد آن در سالهای اولیه انقلاب که کشور درگیر یک جنگ سراسری بود و با انواع توطئه های سیاسی گروهکها و مخالفین مسلح روبه رو بود تنها یک بار آن هم در مجلس اول بدلیل عدم کفایت رئیس جمهور وقت، طرح دو فوریتی در صحن مجلس مطرح شد و منجر به برکناری وی گردید.
نادیده گرفتن مصالح ملی در ارائه طرح های دو فوریتی و استفاده بی جا و ناصحیح از ظرفیت هایی که قانون اساسی در اختیار نمایندگان مجلس قرار داده است و بهره کشی از طرح های دو فوریتی در دعوای سیاسی با سایر قوا علاوه بر اینکه باعث لوث شدن اهرم های قانونی کشور در بحران های مهم و سرنوشت ساز می شود باعث بحرانی جلوه دادن و ساختن فضای کاذب در کشور می شود.

دکتر مهدی کوچک زاده در این رابطه در گفتگوی شبکه ایران اظهار می دارد: اصولا طرح های فوریت دار در مواردی که احتمال وقوع ضرر جدی به مصالح ملی است مورد استفاده قرار می گیرد و شاید یکی از دلایل افزایش پیشنهاد کنندگان در ارائه طرح های دو فوریتی، دقت لازم و ارزیابی دقیق از منافع کشور ندارند و صرفا مسئله ای که نمایندگان را آزار می دهد، آنرا موجب صدمه به کل مصالح کشور تلقی می کنند و برای آن طرح های دو فوریتی می آورند به عبارت دیگر سطحی شدن قضاوت نمایندگان مجلس از دلایل عمده ارائه طرح های دو فوریتی است تا با وضع قانون آن را به ابزار سیاسی تبدیل کنند تا بوسیله آن به مقابله با جریان های سیاسی مقابل مورد سو استفاده قرار بگیرد و در تنیجه طرح دو فوریتی و یک فوریتی در مجلس بالا می رود.
در مجموع می توان گفت این روند نامطلوب در قانون گذاری و نادیده انگاشتن شرایط با ثبات نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران آنگاه آشکار خواهد شد که به مقایسه تاریخی ارائه طرح دو فوریتی مصدق در 14 اسفند مبنی بر ممنوعیت واگذاری امتیاز نفت به شرکت های خارجی را در کنار ارائه همزمان طرح های دو فوریتی در یک روز مجلس نهم برای مسائل پیش پا افتاده بپردازیم.
این مسئله به خوبی نشانه بی توجهی به مصالح عالیه ملت و نظام مقدس جمهوری اسلامی است.

در پایان به مرور طرح های دوفوریتی ای در مجلس هشتم و 9 ماه از مجلس نهم در صحن علنی مجلس مطرح گردیده است به استحضار خوانندگان می رساند.
1)طرح دو فوریتی وقف اموال دانشگاه آزاد اسلامی
2) طرح دو فوریتی جلوگیری از دولتی شدن صندوق ملی توسعه
3) طرح دو فوریتی تعیین تکلیف نیروهای شرکتی
4) طرح دو فوریتی ممنوعیت فروش ارز آزاد در بازار
5) طرح دو فوریتی ممنوعیت جدا سازی شهر ری از تهران
6) طرح دو فوریتی برای واریز مابه التفاوت فروش ارز به خزانه
7) طرح دو فوریتی الحاق بانک کشاورزی به وزارت جهاد کشاورزی
8) طرح دو فوریتی اصلاح قانون انتخابات
9) طرح دو فوریتی جلوگیری از پرداخت یارانه های ارزی توسط دولت
11) طرح دو فوریتی توقف اجرای هدفمندی یارانه ها
12) طرح دو فوریتی تغییر شورای پول و اعتبار
13) طرح دو فوریتی ممنوعیت ادغام وزارت خانه ها

محمود رضا فرقانی