فیدل کاسترو درگذشت/ پایان یک‌عُمر مبارزۀ چریکِ کوبا با استکبارآمریکا

به گزارش «پايگاه خبري تحليلي رئيس جمهور ما»؛ فیدِل آلخاندرو کاسترو، سیاستمدار و انقلابی کوبایی است. وی علاوه بر رهبری انقلاب کوبا، از سال ۱۹۵۹ تا ۱۹۷۶ به عنوان نخست وزیر کوبا و سپس به عنوان رئیس جمهور این کشور از سال ۱۹۷۶ تا ۲۰۰۸ به فعالیت سیاسی مشغول بود. حزب کمونیست کوبا که تنها حزب سیاسی در نظام تک حزبی کوبا است از سال ۱۹۶۵ تا سال ۲۰۱۱ تحت رهبری وی اداره ‌شد. کاسترو یکی از نمادهای انقلاب کمونیستی در آمریکای لاتین به شمار می‌رود. در دوران زمامداری وی در کوبا صنایع و تجارت ملی‌سازی شد و اصلاحات سوسیالیستی دولت در سراسر جامعه به اجرا درآمد. کاسترو هم‌چنین دو دوره دبیر کل جنبش عدم تعهد بود.

فیدل كاسترو در استان "اورینته" در شرق كوبا به دنیا آمد. خانواده او اسپانیایی‌هایی بودند كه به امید آینده‌ای بهتر به كوبا مهاجرت كرده بودند و پدرش با سرمایه‌گذاری در خط آهن كوبا به كار نقل و انتقال شكر در كوبا مشغول شد و از وضعیت مالی خوبی برخوردار بود.

در سال ۱۹۵۱ فیدل به عضویت حزب اصلاح طلب ارتدوكس درآمد و از طرف حزب خود وارد انتخابات برای حضور در مجلس عوام شد.

درست پیش از انتخابات ژنرال "فولجنیكو باتیستا" طی یک كودتای خونین قدرت را در دست گرفت. بسیاری از گروه‌های سیاسی كوبا برای مخالفت و براندازی دیكتاتوری باتیستا بسیج شدند كه در این میان فیدل رهبری ۱۶۰ شورشی را بر عهده داشت.

محاسبات كاسترو در این شورش درست از كار درنیامد. وقتی حمله او و 50 دانشجوی دیگر در 26 جولای 1953 به سربازخانه مونکادا در بندر سانتیاگو، با شکست صددرصدی مواجه شد، همه دانشجوها دستگیر و بلافاصله تیرباران شدند.

فقط فیدل توانست فرار کند و چهار روز در نیزارها پنهان شد، اما سرانجام دستگیر و محاکمه شد. اما او جلسۀ دادگاه را به یک سخنرانی پرشور علیه باتیستا تبدیل کرد و به مدت 4 ساعت و نیم سخنرانی غرایی کرد که ترجیع بندش این بود «تاریخ مرا تبرئه خواهد کرد» و با توجه به این که ژنرال باتیستا در صدر دیکتاتورهای تاریخ آمریکای لاتین به شمار می رود، تاریخ برای تبرئۀ کاسترو، کار سختی نداشت. در پایان جلسۀ دادگاه، فیدل کاسترو، مجرم شناخته و به ۱۵ سال زندان محكوم شد.

دو سال بعد، باتیستا كه قدرت خود را امن و مطمئن می دید دستور عفو عمومی داد و زندانیان سیاسی از جمله فیدل كاسترو از زندان آزاد شدند. كاسترو به همراه برادرش "رائول" به مكزیك رفتند و جنبش ۲۶ جولای را به راه انداختند و به همراه "ارنستو چه گوارا" انقلابی آرژانتینی، ارتش انقلاب را سازماندهی و شروع به عضوگیری كردند.

در دوم دسامبر سال ۱۹۵۶ فیدل و ۸۱ مرد مسلح در ساحل كوبا پیاده شدند. به غیر از كاسترو، چه‌گوارا و رائول به همراه ۹ نفر دیگر، بقیه كشته یا دستگیر شدند و فیدل و دیگران به كوه‌های "سیراماسترا" رفته و عملیات جنگ نامنظم را از آنجا ادامه دادند. داوطلبان زیادی از سرتاسر كوبا به آنها پیوستند و پیروزی‌هایی نیز نصیب كاسترو در برابر ارتش فاقد اخلاق باتیستا شد.

دهقانان و طبقه فقرا از كاسترو حمایت می كردند و فیدل به آنها قول اصلاحات ارضی داده بود. در حالی كه آمریكا از باتیستا حمایت می‌كرد و نیروهای دولتی با كمك های آمریكا مواضع انقلابی ها را بمباران سنگین می كردند. اواسط سال ۱۹۵۸ مخالفان زیادی به جنبش مبارزه با باتیستا پیوستند و آمریكا كمک‌های نظامی خود به باتیستا را لغو كرد.
در ماه دسامبر نیروهای جنبش ۲۶ جولای به رهبری چه گوارا به شهر "سانتاكلارا" حمله كرده و شكست سنگینی به نیروهای باتیستا دادند.

در اول ژانویه ۱۹۵۹ نیروهای ۳۰ هزار نفری چه گوارا دولت كوبا را در اختیار گرفتند. دیگر فعالان سیاسی از حمایت مردمی برخوردار نبودند و در عوض كاسترو محبوب مردم بود. در ۱۶ فوریه همان سال فیدل به عنوان نخست وزیر دولت جدید سوگند یاد كرد.
بلافاصله ایالات متحده آمریكا اعلام كرد دیكتاتوری در كوبا برقرار شده و خصومت خود را آغاز كرد. كاسترو اصلاحات خود را اجرا كرد و با ملی كردن منافع و دارایی های آمریكا در كوبا، حكومت سوسیالیست خود را آغاز كرد.

بسیاری از ثروتمندان كوبا به آمریكا گریختند تا به كمك سیا دولت كاسترو را سرنگون كنند. در آوریل ۱۹۶۱ فراریان كوبا با كمك سیا عملیات "خلیج خوك‌ها" را اجرا كردند كه شكست سختی به همراه داشت.

در 31 ژانویه 1962، وزرای خارجه کشورهای عضو OEA (سازمان کشورهای آمریکایی)، بیانیه ای را در بندر پونتادل اروگوئه امضا کردند که بر اساس آن کوبا از خانوادۀ کشورهای آمریکایی اخراج می شد. هشت سال قبل، آمریکا موفق شده بود با رأی گیری مشابهی، رأی محکومیت دولت «آربنز گوزمان»، رئیس جمهور وقت گواتمالا را که تمایلات کمونیستی داشت بگیرد و موجبات سقوط او را فراهم کند اما این دفعه پای فیدل کاسترو در میان بود و آمریکا واقعا داشت روی زمین سفت کار می کرد.

فردای امضای بیانیه، تمام قارۀ لاتین به لرزه افتاد. در حالی که وزیر خارجه اکوادور به دلیل دادن رأی ممتنع در آستانۀ اخراج از حزب قرار گرفته بود، در بوینس آیرس، ارتش به دولت هشدار داد روابطش با کوبا را سریعاً قطع کند، در مقابل میلیون ها برزیلی، آرژانتینی، شیلیایی و مکزیکی در حمایت از کاسترو به خیابان ها ریختند. در خود هاوانا هم مردم یک هفته تمام در خیابان ها ماندند تا حمایتشان را از رهبرشان اعلام کنند.

اتحاد جماهیر شوروی اعلام كرد علیه آمریكا وارد جنگ خواهد شد و در سال ۱۹۶۲ موشك‌های هسته‌ای خود را در كوبا مستقر كرد. بعد از اطلاع آمریكا از این اقدام شوروی، مناقشه دو ابرقدرت ادامه پیدا كرد تا اینكه آمریكا تعهد كرد به كوبا حمله نكند و در مقابل شوروی، كلاهك‌های هسته‌ای خود را از كوبا خارج كرد.

مخالفان كاسترو از همان ابتدا در یك نكته اتفاق نظر داشتند، اینكه این انقلاب وابسته به شخص كاسترو است و اگر او نباشد انقلاب خیلی زود شكست خواهد خورد. با همین تحلیل از اولین روزهای به قدرت رسیدن كاسترو، نقشه‌های مختلفی برای ترور او طراحی و اجرا شد.
شاید معروف ترین تلاش برای ترور كاسترو همان سیگار برگ معروف باشد. سیگار برگی كه دانشمندان سازمان سیا ساخته بودند و به جای تنباكو از مواد منفجره پر شده و قرار بود در صورت كاسترو منفجر شود. تیم محافظان كاسترو این طرح را هم مثل خیلی طرح‌های دیگر كشف و خنثی كردند. اما سیگار برگ انفجاری تنها یكی از نقشه های ترور بود.

نقشه‌هایی كه "فابیان اسكالانته" رئیس سابق سرویس‌های امنیتی كوبا تعداد آنها را ۶۳۸ مورد ذكر كرده است. برای همین است كه خیلی‌ها عقیده دارند نام فیدل كاسترو باید از نظر تعداد دفعاتی كه به جانش سوء قصد شده، در كتاب ركوردها ثبت شود.
فیدل كاسترو، در وصیت‌نامۀ سیاسی خود چنین بیان می‌كند: "انقلاب كوبا دسترنج یک نفر نیست و نمی‌تواند هم باشد. این انقلاب حاصل قهرمانی‌های یك خلق تسلیم‌ ناپذیر است. میلیون‌ها كوبایی آماده‌اند از این انقلاب تا آخرین قطره‌ خون به دفاع برخیزند. هیچ نیرویی در جهان قادر نخواهد بود مقاومت ما را در هم بشكند و استقلال ما را نابود سازد. در كوبا سوسیالیسم و از همه بیشتر سوسیالیسم، ماندگار خواهد بود."

فیدل کاسترو، ركورددار فرار از ۶۳۸ سوء قصد مختلف است به طوری كه در ۲۰ مكان مختلف جابه جا می‌شد كمتر كسی می‌دانست كه وی كجا می‌خوابد.

او همچنین علاقه زیادی به غواصی در آبهای كارائیب داشت.

اما از مهم ترین علایق او می توان به سخنرانی اشاره کرد، او طی ۴۷ سالی که بر مسند قدرت بود، سخنرانی‌هایی بی سابقه ای ایراد کرد که کوتاه ترینِ آن ها 4 ساعت و بلندترینِ آن ها 11 ساعت بود و سخنرانی هایش، همواره به طنز و شوخ طبعی آراسته بود. 

در یکی از این سخنرانی ها در هنگام بروز طوفانی هولناک، به مدت 17 ساعت پیاپی از رادیو برای مردم سخنرانی کرد.(+)

با این حال، کاسترو هیچ علاقه ای به عکس و عکاسان نداشت، شاید به همین دلیل است که هیچ مجسمه ای از وی یا هیچ مدرسه، خیابان، شهر، روستا یا هر چیز دیگری به نام او در کوبا وجود ندارد و عکسش فقط دو بار روی تمبرها آمده که یکبار در مراسم استقبال برژنف بوده است.

در 31 ژوئیه سال 2006 فیدل کاسترو به دلیل انجام یک عمل جراحی در روده بزرگ قدرت را به طور موقت به برادرش رائول کاسترو واگذار کرد. این اولین باری بود که کاسترو قدرت را موقتا به فرد دیگری انتقال می‌داد.

برخی کارشناسان بر این باور هستند که کاسترو در سال 1927 متولد شده است، پیتر جی بورن در کتاب فیدل که در سال 1986 انتشار یافته است به این نکته اشاره می‌کند که سال تولد فیدل کاسترو را 1926 در شناسنامه‌اش ثبت کردند تا او بتواند یک سال زودتر به مدرسه برود.

فیدل کاسترو خود در زندگینامه‌اش تحت عنوان "سال‌های اول زندگی من" به این نکته اشاره می‌کند که در سال 1926 متولد شده و می‌نویسد:" من 26 ساله بودم که مبارزه مسلحانه را آغاز کردم، من در روز سیزدهم متولد شدم که نصف عدد 26 محسوب می‌شود...الان که به این مساله فکر می‌کنم به این باور می‌رسم که به احتمال زیاد امری فلسفی درباره عدد 26 وجود دارد."

فیدل کاسترو که به مدت 49 سال قدرت را در کوبا در دست داشت در تاریخ 17 فوریه 2008 از تلاش برای تصدی یک دوره ریاست جمهوری جدید در کشورش منصرف شد و برادر 76 ساله‌اش رائول کاسترو در تاریخ 24 فوریه 2008جانشین وی شد.

کاسترو، سرانجام در 90 سالگی، به سبب نارسایی های ناشی از کهولت سن، جان سپرد.