مهم: روایتی تلخ از یک خسارت محض / گزارشی از هشدار چند ماه قبل کمیسیون ویژه بررسی برجام ددرباره عدم رفع تحریم ها

در حالی ولی الله سیف رئیس بانک مرکزی در مصاحبه با تلوزیون بلومبرگ از دستاورد اقتصادی "تقریبا هیچ" برای تهران در برجام خبر داد که سعید جلیلی و تیم سابق دیپلماسی هسته ای بارها در کمیسیون تخصصی برجام در شهریور 94 از برداشته نشدن و عدم لغو تحریم های مالی و بانکی در متن برجام پرده برداشته بودند که با بی سواد خواندن آنها از سوی دولت مواجهه شده بود.

به گزارش «پايگاه خبري تحليلي رئيس جمهور ما»؛ پایگاه اینترنتی بلومبرگ در این خصوص گزارش داد:

آقای سیف گفته ایران سه ماه بعد از اجرای شدن برجام، توان دست‌یابی به 100 میلیارد دلار دارایی ضبط‌شده‌اش در خارج از کشور را نداشته و برای پرداخت صورت‌حساب‌هایش در مبادلات خارجی به دنبال راهی برای استفاده از دلار است.
 رئیس بانک مرکزی ایران اضافه کرد با آنکه قرار است سپرده‌های ایران در بانک‌های خارج از کشور قابل دسترس باشند، بانک‌های اروپایی کماکان نگران نقض قوانین آمریکا و مواجه شدن با جریمه‌های سنگین این کشور هستند.
ولی الله سیف، جمعه به تلویزیون بلومبرگ گفت که «تقریباً هیچ چیز» از این توافق که در روز 16 ژانویه اجرایی شد عاید ایران نشده است. وی می‌گوید: «یکی از نیازهایی که قطعاً ما داریم تبدیل کردن ارز است برای اینکه بتوانیم به تأمین‌کنندگان (کالا) پول پرداخت کنیم. این، نیازمند دسترسی به نظام مالی آمریکا است.
این صحبت های سیف در حالیست که سعید جلیلی دبیر سابق شورای عالی امنیت کشور در کمیسیون ویژه بررسی برجام  در شهریور سال قبل با بیان اینکه تحریم روابط بانکی ممنوعیت چرخه دلار را به دنبال دارد، توضیح داد: «ممنوعیت این چرخش یعنی تراکنش نقل و انتقال دارایی‌های اتباع ایرانی از جمله دولت ایران به طور مثال سفارتخانه‌ها از طریق حساب ارزی در بانک‌های خارجی ممکن نخواهد بود و این تحریم‌ کماکان باقی است و نه تنها بعد از 8 سال لغو نمی‌شود بلکه تنها عنوان کرده‌اند بعد از 8 سال موضوع را پیگیری می‌کنند.»

جلیلی با تاکید بر اینکه تداوم تحریم بانکی بر تراکنش مالی نفتی نیز تاثیر می‌گذارد، ادامه داد: «اگر که کشوری از ایران نفت خریداری کند، نمی‌تواند پول نفت را به حساب خارجی ما واریز کند و اگر چنین اتفاقی بیافتد مشمول تحریم ثانویه خواهد بود و ایران نمی‌تواند به راحتی به پول نفتی خود دست یابد.»

وی در خصوص دامنه تحریم‌های ثانویه آمریکایی گفت: «تصور کنید شرکتی مثلا در امارات 50 درصد از سهامش در اختیار اطباء ایرانی باشد، این شرکت نیز شامل حال تحریم‌های ثانویه آمریکا می‌شود. این شرایط برای شرکت‌هایی که دارای هیات مدیره ایرانی هستند، نیز می‌شود.»
 

نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی در پاسخ به این سوال مهرداد بذرپاش مبنی بر اینکه "تحریم‌های اولیه و ثانویه آمریکا چه ارتباطی با هم دارند و آیا تحریم‌های اولیه آمریکا بر نوع روابط ایران با آمریکا سایه نمی‌اندازد؟" گفت: «تحریم‌ها در عرصه اقتصادی تفکیک پذیر نیستند به خصوص که آثار تحریم‌ها بر یکدیگر سایه می‌اندازند. وقتی 273 شرکت تحریم هستند طبیعتا بر فعالیت های اقتصادی آن‌ها با سایر کشورها تاثیرگذار خواهد بود، زمانی که تراکنش دلار صورت نمی‌گیرد شرکت‌ها و اتباع ایرانی نمی‌توانند در مناقصه‌های بین المللی با دلار وارد بازار شوند.»

وی ادامه داد: از سوی دیگر در خصوص سوئیفت بانکی یادآور می‌شوم که تحریم آن توسط اروپا بعد از 8 سال تعلیق می‌شود اما نرم افزار سوئیفت که آمریکایی است حتی بعد از 8 سال هم قابل استفاده نخواهد بود.

جلیلی همچنین مطابق جزوه بررسی برنامه جامع مشترک اقدام و قطعنامه 2231 که به نمایندگان مجلس در کمیسیون تخصصی برجام ارائه کرد، در خصوص تحریم های باقی مانده از سوی امریکا اظهار داشت:

اگر شما نگاه کنید. آن تحریم های باقی مانده امریکا که حتی در تحریم های ثانویه هسته ای و حتی آن دستورهای اجرایی رئیس جمهور کـه می گویند ما در همین حد اختیار داریم، حتی آن هایی که موقتا هم متوقف نمی شود. اگر شما ملاحظه بفرمایید. این مواردش که در اینجا آمده که شامل چنین بحثی است که از این ها فقط چهار دستور اجرایی را خاتمه می دهد و البته یک بخشی از دستور پنجم.

این هـا آن بخش هایی اسـت کـه در این برجـام حتی توقف موقـت هم نمی شـوند. اگر چه موضوعشـان همین هسته ای و در چارچوب دستورهای اجرایی رئیس جمهور هستند. شـما بحث دو هزار و پنجش را کـه نگاه میکنید. ایـن بحث 13382 کـه مربـوط بـه توقیف دارایی ها اسـت. اشخاصی که در این لیست باقی می مانند حتی بعد از ده سال هم نه توقف می شود، نه تعلیق می شود و نه لغو می شود، مثلاً بانک های انصار و مهر، شرکت تاید واترز، سپاه، بنیاد تعاون سپاه، قرارگاه خاتم، دانشگاه های امام حسین، بقیه الله و مالک اشتر. این ها از مواردی است که حتی از دستورهای اجرایی رئیس جمهور باقی می ماند که مرتبط با این بحث است که برخی از آنها مهم است.

مثلاً یکیش بحث 13599 است. این دستور اجرایی 13599 (Executive order) است. این حتی به صورت موقت هم متوقف نمی شود. نه الان، نه 9 سال دیگر، نه ده سال دیگر و نه بعد. ناظر به چی است. توقیف دارایی دولت و نهادهای مالی ایران از جمله بانک مرکزی است که در این سند آمده.

نکته دیگری که در این بحث وجود دارد. شما ملاحظه بفرمایید. بحث تحریم روابط با بانک مرکزی و بانک های ایران است. اگر ملاحظه بفرمایید. در آن قانون پولشویی که برای هسته ای آمده بود. پاترییود 311 که پی ام ال وجود دارد ذکر می کند، این را حتی توقف موقت نمی دهد. یکی از مهم ترین بحث هایی که اینجا اهمیت دارد و خواهش من این است که به آن توجه بشود. بحث تحریم چرخه دلار علیه ایران است.

حالا قبل از این که وارد این بشوم، این بحثی که گفتم تحریم روابط با بانک مرکزی و بانک های ایران. وقتی که شما نگاه می کنید. در تحریم های وزارت خزنه داری در آن فهرستی که وجود دارد وقتی می گوید آن هایی که باقی می ماند، کماکان نزدیک به دویست و هفتاد و سه شرکت و بانک و موسسه مالی به عنوان موسسات نامطلوب و تحریم شده در آن فهرست خزانه داری آمریکا و بحث اُفک (OFAC) باقی می ماند. شما می دانید که این بانک ها و موسسات برای کارهایی که می خواهند بکنند، وقتی که این تحریم باقی بماند، ضریب ریسک کماکان بالا می ماند و آن رتبه اعتباری نامطلوب را پیدا

نکته بعدی که باقی می ماند بحث ممنوعیت چرخه دلار است. یعنی تراکنش و نقل و انتقال دلاری برای اتباع، بانک ها، نهادها و دولت ایران ممنوع است. یعنی حتی اگر سفارت ما بخواهد حقوق کارمندانش را به دلار و از طریق بانک بدهد، این امکان برایش فراهم نیسـت. اتباع ما نمی توانند بروند در بانک ها حساب دلاری باز بکنند. این چیزی است که طبق ایـن روندی کـه در اینجا ذکر شده کماکان باقی می ماند. نه تنها الآن باقی می ماند، هشت سال و نه سال و بعداً هم هیچ بحثی نمی شود که این کی برداشته می شود. به جز همان یک نکته ای که عرض کردیم. می گوید هشت سال بعد ما به حسب اقتضا برخی از موارد را پیگیری خواهیم کرد. فقط قول پیگیری میدهد. قول سیگ می دهد.

آن وقـت تبعـات تحریـم چرخـه دلار علیه ایران آنچه اسـت. یکیـش همیـن که عرض کـردم. یعنـی وقتی که U-Turn دلار را کمـاکان بسـته باشـد یعنی عـدم امـکان باز کردن حسـاب دلاری توسـط اتبـاع و نهادهای ایرانی. هیچ یـک از اتباع ایرانی بـا هویت ایرانـی نمی تواند حسـاب دلاری داشـته باشـد. حتی سـفارتخانه های مـا در هـر جـای دنیـا. بـه تبعش عـدم امکان تراکنـش دلاری توسـط اتبـاع ما اسـت. آن وقت این مشـکل کـه پیـش می آید، مثـلاً در موضوعاتی مثل فـروش نفت پیش می آیـد. چـون الآن قیمـت نفت بر اسـاس دلار اعلام می شـود و فلان میشـود، آن وقت در تسـویه دلاری اش مشـکلاتی پیدا می شـود و همین طـور در فـروش نفت بـا ارزهای محلـی. بیان دوسـتانی کـه در ایـن زمینه کارشـناس هسـتند این اسـت که اگـر ما بخواهیم بفروشـیم. مثلاً شـما پنج میلیـارد دلار به یک کشـوری فـروش نفـت داریـد. می خواهیـد از او دلار بگیرید. او بایـد بـا ارز محلی اش دچار مشـکل می شـود. بایـد بـرود بـا ارزهای دیگـر به شـما بدهد یـا کالا بدهد. این کماکان باقی می ماند. باز ایـن مربوط بـه الآن و و هشت سال و این ها نیست. این همیشه باقی می ماند. این بحث در شماره دویست و هجده این مطرح است. آدرسش خدمتتان هست.

یکی از بحث های دیگری که وجود دارد بحث تحریم تراکنش نفتی است. اگر شما در همان پیوتس دو بند چهار سه را نگاه بکنید. می گوید در بخش های نفت، گاز و پرتوشیمی. خواهشم این است اینجا دوستان دقت بفرمایند. وقتی که می آید اینجا بیان می کند. برخی از مورادی را که می گوید من این ها را توقف موقت می دهم، برخی جاهایش استثنا می کند. آن موارد چی است که استثنا می شود. مثلا می گوید در قانون NDAN، مثلاً در 1245 می گوید D1، D3 توقف موقت پیدا می کند. وقتی که شما آن قانون را نگاه می کنید، می بینید اینجا اشارته ای به D4 نکرده. یا وقتی می آید قانون 1247 ایفکا (IFCA) را بیان می کند، می گوید بند A، به بند D اشاره ای نمی کند. این ها همه اش جزو آن موضوعاتی است که هم جزو اختیارات رئیس جمهور است، هم در مباحثی است که مربوط به هسته ای است و ثانویه است. در اینجا می آید یک استثنایی را قائل می شود. استثنایی که قائل می شود. وقتی که شما می خوانید. می بینید 124 D1، D3، D4 چی شد. اینجا اشاره ای نمی شود. یا در 1247 می گوید E. می گوییم بند Dاش چی شد. اینجا اشاره ای نمی شود.

حالا وقتی که این ها را بررسی می کنیم، شما ملاحظه می فرمایید که این D4 چی است. در قانون 1245 وقتی که D آمده، D1 آمده. D3 را که می گوید برمی داریم. D4ش چی است. در D1 می گوید رئیس جمهور باید حساب های کارگزاری واسط موسسات خارجی که با بانک مرکزی و موسسات مالی ایران تراکنش مالی دارند، به جز مواردی که استثنا شده را ببندد. در بند D3 می گوید علیه بانک های مرکزی خارجی این کار را بکنند. تراکنش مالی برای خریدن نفت ایران داشته باشند. اما D4 که علیه موسسات مالی خارجی است. اینجا این را حذف نمی کند. یعنی انجام تراکنش مالی برای خرید نفت ایران که موضوعش این است. تراکنش مالی از سوی موسسات مالی خارجی برای خرید نفت ایران مگر در صورت کاهش تدریجی خرید. اینجا این را حذف نمی کند. یعنی می گوید این را توقف موقت هم حتی نمی دهم.

یعنـی اگـر بر ایـن مبنا نـگاه بکنیـد. بحث تحریـم بانک مرکـزی و کشـورهای دیگـر در تراکنـش مالی نفتـی ما در اینجـا بلـه برداشـته می شـود و تحریـم آن توقف موقـت داده می شـود اما بحـث تحریم مؤسسـات مالـی به دلیـل تراکنش مالـی نفت و مشـتقات نفتی با ایـران کماکان حفظ می شـود. یعنـی اگر پـول نفت ما که یک کشـوری آمد از شـما خرید بـه حسـاب بانک های خارجی واریز بشـود، کماکان مشـمول همان تحریم های ثانویـه باقی خواهـد ماند.

تحریـم تراکنش های نفتی قانون ایفکا (IFCPA) که متن قانونش جلوی شـما اسـت، همین طور تحریم بانـک مرکزی در قانـون تـی آر ای، کماکان باقی می ماند. مسـتندات این ها وجود دارد کـه خدمتتـان هسـت. راجع بـه درآمدهای نفتـی، گازی و بحث هایـی که وجـود دارد.
 

نکتـه مهـم دیگری کـه خواهش من این اسـت که دوسـتان به آن توجـه بفرماینـد. یک بحـث این اسـت که عـرض کردیم بر اسـاس ایـن تحریم هـای آمریکا. یعنی این قسـمت بحـث این بود کـه اگر این بخواهد ادامه داشـته باشـد. ما باز هـم آن موقع می توانیم نفت را بفروشـیم ولـی پولش را به راحتـی نمی توانیم بگیریم.

پـس بحـث مـا ایـن بـود کـه هیچ کدام از تحریم های آمریـکا تعلیـق کـه نمی شـود، بـرای هیـچ وقـت لغـو هـم نمی شـود. فقـط برخـی از آن هـا توقـف موقت پیـدا می کند.

در همـان چارچوبـی کـه آن ها گفتنـد ما فقـط در چارچوب اختیـارات رئیس جمهـور، آن هم هسـته ای، آن هم ثانویه کار کنیـم. از آن هجـده یا بیسـت تا دسـتورالعمل های اجرایی که وجـود دارد. فقط چهارتا و بخشـی از دسـتورالعمل پنجم انجام می شـود.

مـن اینجـا یـک نکتـه ای راجـع بـه تحریم هـای اولیـه و تحریم هـای ثانویـه خدمتتـان عـرض کنـم. ایـن هـم مهـم اسـت کـه دوسـتان بـه آن توجـه داشـته باشـند. او می گوید تحریم هـای اولیـه بـرای همیشـه باقـی خواهنـد مانـد. این ها هیـچ گاه، نـه الآن، نه هشـت سـال دیگـر، نه ده سـال دیگر تعلیـق نخواهنـد شـد. لغـو نخواهند شـد و حفظ خواهند شـد.

نکتـه ای کـه وجـود دارد ایـن اسـت کـه ایـن تحریم های اولیـه ناظـر بـه ایـن اسـت کـه می گویـد اتبـاع آمریکایـی، شـرکت های آمریکایی و نهادهای آمریکایـی تحریم هایی که در بحـث روابـط مالـی و اقتصـادی بـا ایـران دارنـد، آن ها به قـوت خـودش باقـی می مانـد. آن جاهایی کـه انجـام می دهد تحریم هـای ثانویـه اسـت باهمـه آن قیدهایـی که زدنـد. حالا اگـر دامنـه تحریم هـای ثانویه را هـم ملاحظه بفرماییـد. این را در پیوسـت دو، پاورقی شش، صفحه پنجاه و سـه فارسی آورده کـه در برابرتـان هسـت. جالـب اسـت. اینجا می آیـد تعریف می کنـد کـه این تحریـم اولیه که بـه هیچ عنوان لغو نمی شـود و باقـی خواهـد ماند و حتـی توقف موقت نمی شـود را توضیح می دهـد که یعنـی چی. به چـه صـورت تحریم اولیه می شـود.

می گویـد وقتـی که حداقـل پنجاه درصـد یعنـی آن چیزهایی که یک شـخص حقوقـی در صورتی تحت مالکیـت یا کنترل یـک شـخص آمریکایـی تلقی می شـود. یعنـی می گویـد این مـوارد هـم جـزو تحریم هـای اولیـه می شـود. یعنـی اگر یک شـرکتی مثـلاً در امـارات حداقـل پنجـاه درصد سـهامش را از لحـاظ ارزش یـا قـدرت رأی در اختیار اتباع آمریکایی باشـد یا اکثریـت کرسـی های هیئت مدیره یـک شـرکت در اروپا در اختیـار آمریکایـی باشـد، این ها جزو همـان تحریم هـای اولیه می شـود.

ایـن در پاورقـی شـش پیوسـت دو، صفحـه پنجاه و چهـار آمـده. همین طور ایـن را بسـط می دهـد. می گوید حتی اگـر اتبـاع آمریکایی به شـکل دیگری غیـر از این کـه پنجاه درصد سـهام یا کرسـی های هیئـت مدیره را داشـته باشـند. به شـکل کلی بیـان می کند. می گوید به شـکل دیگـری اقدامات، سیاسـت ها یـا تصمیم هـای شـخصی آن شـرکت را کنتـرل بکننـد، ایـن هم جـزو تحریم هـای اولیه می شـود. ایـن نکته ای است که در اینجا بیان می کند.

چـون وقت کوتاه اسـت من بحـث آمریـکا را خلاصه بکنم. تـا اینجـا عرض کـردم بحث های مربـوط به آمریـکا این طوری شـد. حـالا جـدا از این که بعـد از این که ایـران بایـد اقداماتش را انجـام بدهـد و آژانس راسـتی آزمایی بکند. او چـه کار می کند. می گویـد همـه تحریم هـای اولیه حفـظ خواهد شـد. تحریم های ثانویـه فقـط اقتصـادی و مالـی اش، فقـط آن هایی کـه مرتبط با هسـته ای اسـت، فقط آن هایی که در چارچـوب اختیارات رئیس جمهـوری اسـت. آن هم نـه همه اش. فقـط چهارتا و بخشـی از پنجمـش. آن هم فقط توقف موقت خواهد شـد. این بحثی اسـت کـه وجـود دارد. حالا این کـه بحث تعلیق و لغـو این توقف های موقـت کـی خواهـد شـد، زمانـی را نـدارد. به جز اینکـه فقط می گویـد در صـورت اقتضا ما هشـت سـال دیگر بـرای لغوش پیگیـری می کنیم. تنهـا تعهدی کـه می دهد پیگیری بـرای لغو در صـورت اقتضا، آن هم هشـت سـال دیگر اسـت.

امـا تحریم های سـومی که باقـی می ماند تحریم های شـورای امنیت اسـت. خواهشم این است دوسـتان اینجا را توجه بفرمایند. قطعنامه ای که در شـورای امنیت صادر شـد. خواهشـم این اسـت کـه توجه بفرماییـد. من بحث قطعنامه را بعـد از تحریم ها مفصل توضیـح خواهـم دارد. اینجا فقط بحث تحریم های آن جا را عرض می کنـم. بـاز می گویـم. قـرار بـود تمـام تحریم های هسـته ای مطابق توافق ژنو برداشـته بشـود. در اینجا از تحریم های شـورای امنیت تحریم های موشـکی، تسـلیحاتی و اشـاعه ای باقی می ماند.